Corporate wellness – co to znaczy? Od czego się zaczęło? Każdy zaplanowany ruch poprzedza jakiś pomysł. Każdą wdrażaną inicjatywę idea połączona z badaniem i rozpisaniem projektu. Sięgnijmy więc do źródeł i zobaczmy, od czego się to wszystko zaczęło.
Nurt Wellness to filozofia harmonii ciała, ducha i umysłu, opierająca się na poczuciu odpowiedzialności za własne zdrowie oraz jakość życia. Została stworzona w 1959 roku przez amerykańskiego lekarza dr. Halberta Dunna. Był on przekonany, że ciało i umysł powinny pozostać w równowadze i harmonii. W swojej teorii po raz pierwszy połączył dwa pojęcia: dobrego samopoczucia i sprawności fizycznej (well-ness).
well + ness = filozofia harmonii ciała, ducha i umysłu
Dr Halbert Dunn, Dr John W. Travis
Dunn urodził się w 1896 roku w Ohio*. Po zakończeniu nauki na uniwersytecie w Minnesocie związał swoją przyszłość z medycyną i biologią. W 1961 roku opublikowano jego książkę zatytułowaną High Level Wellness, która stała się inspiracją dla późniejszych leaderów wellness. W połowie lat 70. otworzono pierwsze amerykańskie centrum wellness (Wellness Resource Center). Następnie na amerykańskim rynku pojawiło się poświęcone wellnessowi pismo Heath Values. Kolejna reedycja książki Dunna opublikowana w ramach działalności pisma skutecznie poniosła filozofię ruchu wellness dalej w świat.
Inne źródła** przypisują rozgłos idei wellness John W. Travisowi – założycielowi Wellness Resouce Center, który w popełnionym przez siebie i Reginę Sarę Ryan dziele pod tytułem Wellness Workboook zaproponował trzy główne koncepcje wellnessu:
1. wellness nie jako stan ale jako cały proces: koncepcja, która powstała już w 1972 roku w oparciu o pracę Dunna i przedstawia wellness w formie graficznej***: od nieuleczalnej choroby – przez wyzdrowienie po osiągnięcie życiowej równowagi;
2. koncepcję góry lodowej, której szczyt stanowi stan naszego zdrowia, a pod wodą są wpływające na siebie kolejno:
stan zdrowia
styl życia
(dieta, aktywność fizyczna, sposób relaksowania się i radzenia sobie ze stresem, uzależnienia)
przyczyny takiego stylu życia
(co nas motywuje, inspiruje, jak wpływa na nas środowisko, w którym żyjemy)
nasza świadomość
(psychika, wiara, filozofia, według której żyjemy)
3. koncepcja holistyczna, mówiąca o tym, że człowiek czerpie energię ze wszystkich elementów składających się na jego życie i każdy z nich może tą energię zaburzyć.
Idea wellness zaczęła obiegać świat powoli poszerzając swój zakres znaczeniowy z dbania tylko o zdrowie do całkowitej zmiany stylu życia, która pozwoliłaby osiągnąć równowagę i szczęście. Harmonia ciała, ducha i umysłu była i jest drogą do odnalezienia sensu i radości życia, a te pozwalają zwiększyć potencjał człowieka – jego kreatywność i wydajność.
Od wellness do Corporate Wellness
Koncepcje Dunna i Travisa trafiły na podatny grunt. Coraz szybszy rozwój gospodarki USA w latach 80. potrzebował większego nakładu pracy, która generowała rosnącą presję czasu, stres i nieustanną konieczność dokonywania wyboru pomiędzy życiem prywatnym a pracą. Pracownicy częściej chorowali. Koszty opieki medycznej w amerykańskich korporacjach rosły w zastraszającym tempie. Remedium było niezbędne. W odpowiedzi na potrzeby sytuacji i rynku w latach 80 powstała koncepcja corporate wellness.
Należy jednak zaznaczyć, że ruch corporate wellness miał swój początek po zakończeniu II Wojny Światowej. Wtedy – w latach 50 i 60 firmy takie jak: Texas Instruments, Rockwell, czy Xerox otworzyły pierwsze centra fitness dla swoich pracowników. Koniec lat 70 to z kolei uruchomienie pierwszego programu antynikotynowego dla pracowników. W tamtym okresie zarządzający koncentrowali się w głównie na zapobieganiu chorobom. Priorytetem była redukcja absencji chorobowej, zmniejszenie liczby wypadków w miejscu pracy i urazów pracowników. Nie mówiło się o promocji zdrowego stylu życia wśród pracowników.
Przyspieszenie nastąpiło w latach 80 XX wieku. Wtedy rowijały się programy wspierające pracowników w walce z uzależnieniem od nikotyny, radzeniem sobie ze stresem w pracy, czy promujące zdrowe odżywienie. Pionierem była firma Johnson & Johnson, która w 1995 roku wdrożyła dla swoich pracowników Health & Wellness Program (HWP). Program przyczynił się do znaczących oszczędności w skali roku z tytułu zmniejszenia kosztów roszczeń i składek na ubezpieczenie medyczne pracowników. Ponadto zmniejszeniu uległy różne koszty administracyjne z tym związane. W ciągu 2 lat od uruchomienia programu udało się również uzyskać spadek absencji chorobowej o 15%. Wzrosło też morale i pozom satysfakcji pracowników. Liczby ewidentnie pokazywały korzyści z wdrożenia programów wspierających zdrowie pracowników.
Początek XXI wieku – Wellness 1.0
Początkowo programy corporate wellness obejmowały pracowników, których specyfika pracy w największym stopniu narażała ich na utratę zdrowia. Ci pracownicy najczęściej korzystali ze świadczeń lekarskich i z tego powodu generowali dla pracodawcy najwyższe koszty. Jednak w 2001 roku Dee Edington opublikował badanie wskazujące na błędne podejście do tematu polegające na koncentracji wyłącznie na tej grupie pracowników. Wskazał, że z punktu widzenia całej organizacji najlepiej działające programy powinny zachęcać do kształtowania zdrowych nawyków wśród wszystkich pracowników. Dodatkowo redukując ryzyko w grupie pracowników „najbardziej kosztownych”.
Działania w ramach programów corporate-wellness kierowane były już do wszystkich pracowników. Akcent położony był na wspieraniu dobrostanu psychicznego pracowników m.in. poprzez zarządzanie stresem i dobrostanu fizycznego – zdrowe odżywianie, aktywność fizyczna i poprawa jakości snu. Cały czas też firmy w różny sposób (zachętami i karami) prowadziły działania w kierunku eliminacji nałogu nikotynowego wśród sowich pracowników.
W tym okresie nadal rosły koszty opieki medycznej i ubezpieczeń pracowników. Dlatego coraz więcej firm kierowało swoją uwagę w stronę programów corporate wellness. W 2011 roku NIOSH (Narodowy Instytut Zdrowia i Bezpieczeństwa w Pracy w Stamach Zjednoczonych) wdrożył Total Worker Health (TWH) dając tym samym dobry przykład innym organizacjom.
Corporate wellness w czasach współczesnych.
Idea corporate wellness rozwija się coraz szybciej. Pomaga w tym rozwój technologii, badań naukowych dotyczących zdrowia człowieka, rozwój social mediów. Coraz więcej firm na wszystkich kontynentach podejmuje inicjatywy w celu wspierania zdrowia pracowników w miejscu pracy. Programy corporate wellness są coraz bogatsze i zdecydowanie preferują podejście holistyczne – obejmujące wiele wymiarów wellbeing. Nie tylko wymiar fizyczny i psychiczny, ale i intelektualny, duchowy, emocjonalny i finansowy.
To że idea corporate wellness rozwija się tak dynamicznie jest dowodem na jej skuteczność. Bądźmy szczerzy – przedsiębiorstwa na całym świecie nie inwestowałyby ogromnych sum w zdrowie pracowników gdyby nie miały z tego zwrotu. Powstał nawet specjalny współczynnik ROH (Return On Health) określający zwrot z inwestycji w zdrowie pracowników. Istnieje wiele raportów pokazujących wysoki zwrot z nakładów poniesionych na wsparcie zdrowia pracowników. W tym przypadku byłbym jednak ostrożny. Jest to po prostu trudne do wyliczenia. Choć oczywiście w żaden sposób nie umniejsza roli i korzyści dla pracowników i przedsiębiorstw z inwestowania w programy corporate wellness.
Na koniec wróćmy na polski rynek. Początki były bardzo trudne. W zasadzie wszystko zamykało się w jednym zdaniu: „Dziękujemy – mamy karty na siłownię”. Pomogły globalne korporacje, które na rozwój programów corporate wellness dostały zielone światło z centrali w USA, Kanadzie, czy Australii. Duże korpo były pionierami i jako pierwsze na polskim rynku wdrażały programy corporate wellness. W ślad za nimi poszło wiele innych firm. Rynek rozwijał się bardzo dynamicznie. Wzrastała świadomość korzyści z podejścia strategicznego, długofalowego kosztem 1-2 dniowych Dni Zdrowia, czy przysłowiowych „Owocowych czwartków„. Coraz więcej firm wdrażało naprawdę dobrze przemyślane, nastawione na konkretny cel i dojrzałe programy corporate wellness z holistycznym podejściem do tematu zdrowia.
Pandemia COVID-19 a programy corporate wellness.
Pandemia COVID-19 z jednej strony wstrzymała rozwój programów. Szczególnie tych realizowanych stacjonarnie. Z drugiej jednak wygenerowała wiele nowych czynników wpływających negatywnie na zdrowie pracowników. Na przykład – praca w izolacji, czy zmiany ekonomiczno-społeczne powodujące lęk i niepewność o przyszłość. Życie stało się trudniejsze, a temat zdrowia jednym z najważniejszych. W tych trudnych czasach pracownicy wymagają jeszcze większego wsparcia – zarówno w obszarze psychicznym jak i fizycznym. Pojawiły się nowe formy i możliwości wsparcia. Na przykład webinary wellbeing i warsztaty online. Pandemia spowodowała wręcz przyspieszenie działań wspierających zdrowie pracowników już nie tylko w miejscu pracy, ale również w trakcie pracy zdalnej.
Spytaj o nasze pomysły i doświadczenie – jak zaprojektować i wdrożyć program corporate wellness w Twojej organizacji.
Źródła:
https://en.wikipedia.org/wiki/Halbert_L._Dunn
https://en.wikipedia.org/wiki/Illness-Wellness_Continuum
Autor: Michał Federowski