[section_tc][column_tc span=’12’][text_tc timing=’linear’ trigger_pt=’0′ duration=’1000′ delay=’0′]
To nie[nbsp_tc]będzie tekst o[nbsp_tc]śnie. Skupię się na[nbsp_tc]niepokojących skutkach coraz częstszego lekceważenia jego roli w[nbsp_tc]naszym życiu. Człowiek potrzebuje snu. Ten sen ma trwać tyle ile trzeba, ma[nbsp_tc]mieć odpowiedni przebieg, charakter. Sen po[nbsp_tc]prochach nie[nbsp_tc]ma cech snu naturalnego, nie[nbsp_tc]zregeneruje sił ciała i[nbsp_tc]umysłu. Potrzebujemy snu, chociaż wciąż nie[nbsp_tc]bardzo rozumiemy jego istotę. Pochodzenie ewolucyjne snu, jego funkcja wciąż stanowią przedmiot sporów, kontrowersji. Jedna z[nbsp_tc]teorii utrzymuje przykładowo, że[nbsp_tc]jest[nbsp_tc]to po[nbsp_tc]prostu utrwalony rytm zmian aktywności układu nerwowego. Twierdzi[nbsp_tc]się też, że[nbsp_tc]jest niezbędny do[nbsp_tc]regularnego „odświeżania”, „przeprogramowania” mózgu. Inna koncepcja zakłada, że[nbsp_tc]sen wykształcił[nbsp_tc]się jako swoista strategia obronna; chodziło o[nbsp_tc]utrzymanie nieruchomej pozycji ciała, gdy wzrok, z[nbsp_tc]powodu ciemności, nie[nbsp_tc]mógł sprawnie funkcjonować. Reasumując „Jeśli sen nie[nbsp_tc]spełnia jakiejś absolutnie kluczowej funkcji, to[nbsp_tc]jest największym błędem w[nbsp_tc]całej historii ewolucji.” (Rechtschaffen Allan, pionier w[nbsp_tc]dziedzinie badań snu).
[nbsp_tc]
[nbsp_tc]
[nbsp_tc]
[nbsp_tc]
Sen to[nbsp_tc]stan funkcjonalny układu nerwowego, przeciwny do[nbsp_tc]stanu czuwania; jego istotą jest czasowy zanik świadomości. W[nbsp_tc]uproszczeniu zakłada[nbsp_tc]się, że[nbsp_tc]jest[nbsp_tc]to stan, w[nbsp_tc]którym śpi tylko świadomość, nie[nbsp_tc]mózg (pozostaje więc w stanie czynnościowej samoizolacji). Jedna z[nbsp_tc]podstawowych potrzeb biologicznych, których zaspokajanie jest niezbędne dla zachowania osobnika przy życiu; podczas snu obniża[nbsp_tc]się wrażliwość na[nbsp_tc]niektóre bodźce, jest zniesiona aktywność ruchowa, obniża się też przemiana materii, zwolnieniu ulega częstość skurczów serca i[nbsp_tc]oddechów.
[nbsp_tc]
Faktem jest, że[nbsp_tc]dzienne i[nbsp_tc]sezonowe cykle permanentnie kontrolują każdy przejaw życia na[nbsp_tc]Ziemi, w[nbsp_tc]tym ludzkie zachowanie, ciśnienie krwi, występowanie objawów chorób, czas reakcji, czujność, proces trawienny, możliwości pamięciowe i intelektualne oraz wiele innych. Człowiek pozostał zwierzęciem, w[nbsp_tc]kwestii snu nie[nbsp_tc]przysługują nam żadne wyjątkowe ulgi. Natura ignoruje fakt, że[nbsp_tc]stworzyliśmy cywilizację oraz coraz skuteczniej zakłócamy mroki nocy.
Wpierw nasi przodkowie sięgnęli po[nbsp_tc]ogień. Niekwestionowane ślady jego użycia pochodzą sprzed co najwyżej 500 tysięcy lat, a[nbsp_tc]ślady wykorzystania[nbsp_tc]go do[nbsp_tc]celów kulinarnych liczą 200-300 tysięcy lat. Ogień uczynił noc bezpieczniejszą, jednak nadal większość ludzi spała. No, z[nbsp_tc]wyjątkiem wartowników. Dopiero oświetlenie gazowe, naftowe, wreszcie elektryczne spowodowało rewolucję. Odkąd zabłysła pierwsza żarówka (1879r.) możliwa stała[nbsp_tc]się pozorna zamiana nocy w[nbsp_tc]dzień. Pozorna, gdyż ciała na[nbsp_tc]dłuższą metę oszukać nie sposób.
[nbsp_tc]
[nbsp_tc]
[nbsp_tc]
[nbsp_tc]
Rosnące rzesze ludzi pracują obecnie w nocy. Piekarze, drukarze prasy codziennej, dostawcy żywności i[nbsp_tc]zaopatrzenia dla[nbsp_tc]dużych aglomeracji miejskich, mleczarze i[nbsp_tc]pracownicy sortowni pocztowych, pracownicy służby zdrowia, służby odpowiedzialne za[nbsp_tc]bezpieczeństwo publiczne (policja, straże miejskie, straż pożarna[nbsp_tc]itp.), to[nbsp_tc]tylko najbardziej oczywiste przykłady profesji związanych z[nbsp_tc]nocą. Pracownicy wykonujący swoje obowiązki w[nbsp_tc]nocy stanowią około 20% wszystkich zatrudnionych (Międzynarodowa Organizacja Pracy, 2013r.). Obecnie, by spać mógł ktoś, ktoś musi pracować.
[nbsp_tc]
Niestety, jak wspomniałem, od[nbsp_tc]zarania dziejów życie człowieka jest związane z[nbsp_tc]rytmem światło-ciemność. Badania przeprowadzone w[nbsp_tc]celu lokalizacji nadrzędnego zegara biologicznego, doprowadziły do[nbsp_tc]wniosku, że[nbsp_tc]znajduje[nbsp_tc]się on w[nbsp_tc]mózgu, w[nbsp_tc]podwzgórzu, a[nbsp_tc]ściślej – w[nbsp_tc]zespole komórek nerwowych zwanych jądrem nadskrzyżowaniowym (nazwa wynika z[nbsp_tc]faktu, że[nbsp_tc]jądro to położone jest tuż ponad skrzyżowaniem nerwów wzrokowych). Jądro nadskrzyżowaniowe[nbsp_tc](NSC) ma[nbsp_tc]połączenia nerwowe z[nbsp_tc]gruczołem wydzielania wewnętrznego – szyszynką, produkującą hormon melatoninę. Fakt ten jest ważny ze[nbsp_tc]względu na to, że[nbsp_tc]szyszynka produkuje melatoninę jedynie w ciemności, tj.[nbsp_tc]w[nbsp_tc]czasie snu, w[nbsp_tc]godzinach nocnych (dlatego zresztą nazywana jest wampirzym hormonem/dracula hormone). Wydzielanie melatoniny do[nbsp_tc]krwiobiegu jest sygnałem informującym organizm człowieka o[nbsp_tc]przeżywaniu nocy.
Normalnie, od[nbsp_tc]2 do[nbsp_tc]3 w[nbsp_tc]nocy szyszynka produkuje szczytowe wartości melatoniny sterującej podstawowym rytmem sen-czuwanie. Przebywanie do[nbsp_tc]trzech godzin w mocno oświetlonym miejscu uniemożliwia aktywację szyszynki i[nbsp_tc]naczelny zegar biologiczny ulega rozregulowaniu. Regularne powtarzanie takiego scenariusza przyspiesza proces starzenia[nbsp_tc]się organizmu – nocą po[nbsp_tc]prostu trzeba spać!
[nbsp_tc]
[nbsp_tc]
[nbsp_tc]
[nbsp_tc]
Nocą zwiększa[nbsp_tc]się stężenie hormonu wzrostu, tkanki dzielą[nbsp_tc]się osiem razy szybciej niż w[nbsp_tc]południe, co[nbsp_tc]umożliwia sprawną regenerację i[nbsp_tc]oczyszczenie. Maksymalna, dobowa produkcja przysadkowego hormonu wzrostu następuje po[nbsp_tc]zaśnięciu, w[nbsp_tc]pierwszych dwóch godzinach snu, dlatego trzeba szybko zasnąć (najlepiej przed północą), aby nie utrudniać odbudowy zniszczeń spowodowanych w[nbsp_tc]ciągu dnia. Tu[nbsp_tc]pozdrawiam wszystkich zarywających, bezproduktywnie i[nbsp_tc]bez sensu, noce przy[nbsp_tc]komputerze.
Noc przynosi zwolnienie przemiany materii i[nbsp_tc]osłabienie koncentracji. Dlatego nauka w nocy, praktykowana często przez uczniów, studentów, jest fikcją. Dlatego[nbsp_tc]też lekarz na[nbsp_tc]nocnym dyżurze powinien być wypoczęty!
W[nbsp_tc]nocy produkcja hormonów stresowych jest najniższa.
Nocą wzrasta poziom histaminy nasilając objawy astmy.
Wreszcie, nie mogłem oprzeć[nbsp_tc]się pokusie, nocą jest najniższy poziom testosteronu u panów (chcemy snu nie seksu), za[nbsp_tc]to[nbsp_tc]rośnie libido u[nbsp_tc]pań (czyli paradoksalnie, nocą panie częściej myślą o [nbsp_tc]przyjemnościach cielesnych, co[nbsp_tc]może niekorzystnie wpłynąć na[nbsp_tc]jakość pracy).
Do nielicznych pozytywów zaliczyć można fakt, że[nbsp_tc]od[nbsp_tc]23 do[nbsp_tc]wczesnych godzin rannych występuje najniższe ryzyko wystąpienia ataku serca (między[nbsp_tc]24[nbsp_tc]a[nbsp_tc]1 występuje czterokrotnie mniej zawałów niż między[nbsp_tc]8[nbsp_tc]a[nbsp_tc]9).
W[nbsp_tc]porze nocy sprawność umysłowa ulega znacznemu pogorszeniu. Najgorsze wyniki testów psychologicznych osiągane[nbsp_tc]są miedzy godzinami 01:00-03:00[nbsp_tc]w[nbsp_tc]nocy. Powyższy fakt ma duże znaczenie dla[nbsp_tc]osób wykonujących swą pracę w[nbsp_tc]nocy, zwłaszcza gdy ma[nbsp_tc]ona znamiona dużej odpowiedzialności.
W[nbsp_tc]tych godzinach nocnych cechuje nas również wysoka wrażliwość na[nbsp_tc]zimno.
Największa senność dopada człowieka około 3. Efekt – znacznie osłabiona czujność.
Swoją drogą, ciekawie prezentuje[nbsp_tc]się na[nbsp_tc]tym tle informacja, że[nbsp_tc]między[nbsp_tc]3[nbsp_tc]a[nbsp_tc]5 rodzi[nbsp_tc]się naturalnie najwięcej dzieci. Chcą nas zaskoczyć?
W[nbsp_tc]granicach[nbsp_tc]4 jest najniższe ciśnienie krwi.
[nbsp_tc]
Człowiek nocą nie[nbsp_tc]jest po[nbsp_tc]prostu (i[nbsp_tc]nie może być) tak samo wydajny jak za[nbsp_tc]dnia. Nasz organizm nie[nbsp_tc]jest przystosowany do[nbsp_tc]wykonywania tej samej pracy fizycznej czy umysłowej z[nbsp_tc]tą[nbsp_tc]samą efektywnością w[nbsp_tc]dowolnej porze doby.
[nbsp_tc]
[nbsp_tc]
[nbsp_tc]
Autor: Krzysztof Pochwicki
[/text_tc][/column_tc][/section_tc]